Tema 1. O Marco Común Europeo de Referencia para as linguas

O Marco común europeo de referencia de linguas (MCERL) é un texto que responde a una serie de propósitos políticos, económicos e sociais da Unidade Europea, aínda por completar e perfeccionar dende o ano da súa publicación. O seu obxectivo é a converxencia dos sistemas educativos nacionais nun modelo común en tipos de formación, centro, títulos, métodos e programas. Os puntos fundamentais son capacitar aos europeos para os desafíos dunha mobilidade internacional e unha cooperación máis fortes; favorecer o entendemento, a tolerancia e o respecto; manter e desenvolver a riqueza e a diversidade da cultura europea mediante un mellor coñecemento das linguas; e satisfacer as necesidades dunha Europa multilingüe e multicultural desenvolvendo a habilidade para comunicarse e superando as barreiras lingüísticas e culturais.

O aspecto máis importante que se debe ter en conta á hora de estudar unha lingua estranxeira é o lingüístico e comunicativo, xa que o desenvolvemento da competencia comunicativa representa o obxectivo a alcanzar no proceso de ensinanza-aprendizaxe dunha lingua estranxeira. Así mesmo, para chegar a esta competencia, é preciso desenvolver un conxunto de subcompetencias (lingüística, pragmática, sociolingüística, discursiva e estratéxica) e competencias xerais da persoa (saber, saber facer, saber ser e saber estar) que comprenden, á súa vez, coñecementos, destrezas e habilidades que o estudante deberá adquirir para producir ou comprender discursos adecuados á situación ou ó contexto comunicativo. Ademais, unha lingua estudase co fin de falala na vida real, xa que é un instrumento que facilita a comunicación entre as persoas, polo tanto, cando se ten a competencia comunicativa, o alumnado ten a capacidade de comunicarse e de saber interpretar a linguaxe. Outro aspecto positivo de posuír a competencia comunicativa nun idioma estranxeiro é que a persoa que a adquire coñece tamén as regras culturais e sociais do lugar ou lugares onde se fala esa lingua e é capaz de compartir experiencias, intercambiar ideas, actuar de maneira adecuada nunha situación comunicativa, saber que dicir e como no momento e lugar adecuado, a quen, por que e para que perfectamente. Por ultimo, no desenvolvemento da competencia comunicativa interactúan diversos tipos de factores tales como os persoais, interpersoais, sociais e culturais, polo que non se trata de opoñer linguas, senón de sumalas segundo o tipo de actividade e o contexto de cada ocasión específica, dando lugar a unha perspectiva plurilingüe onde o alumnado desenvolva unha interculturalidade.

Para por en práctica o aspecto comunicativo na clase de idiomas de secundaria, penso que un bo coñecemento da estrutura lingüística e do vocabulario dunha lingua estranxeira é unha condición necesaria, pero non suficiente para a consecución dunha competencia lingüística plena. Non se trata de ensinar o temario dunha lingua estranxeira, senón de traballar nun contexto plurilingüe e de competencias, xa que cando se pretende aprender unha lingua, débense levar a cabo actividades comunicativas (escoitar noticias, escribir unha carta, falar entre compañeiros...), para cumprir funcións (dar e obter información, expresar gustos ou saúdos...), en determinadas situacións socioculturais, cos recursos lingüísticos (gramaticais, léxicos, discursivos, fonéticos...) adecuados á situación de comunicación, activando os procesos, estratexias e actitudes que posibiliten a aprendizaxe e a comunicación. Polo tanto, a metodoloxía que se imparta na clase debe ser activa e participativa, desenvolvendo situacións maiormente reais. O enfoque por tarefas cumpre con esta condición cando se levan á aula tarefas de simulación ou negociación entre os alumnos. Ademais, débese buscar material auténtico en función do que se está facendo na clase, no soamente prescindir do libro de texto. Trátase, pois, de que o docente controle a actividade de maneira que o campo de acción e participación do alumnado sexa moi ampla e de que se impliquen de maneira creativa no exercicio.

En conclusión, no mundo no que vivimos, grazas a globalización, o noso alumnado debe aprender unha ou varias lingua para comunicarse. Polo tanto, o enfoque debe ser totalmente comunicativo, xa que aprender unha lingua non é saber soamente lela e escribila, senón que o noso alumnado debe ser capaz de utilizala como ferramenta de comunicación para o seu uso posterior. Ademais, á hora de aprender unha lingua estranxeira, débese incluír non só os aspectos específicos que marcan o coñecemento de cada lingua, senón todos os factores de tipo situacional, interactivo, contextual e cultural. Por último, adquirir competencias lingüísticas e comunicativas noutra linguas permite que o estudante desenvolva unha personalidade máis rica e complexa, mellorando a capacidade de aprendizaxe posterior doutras linguas e de apertura a novas experiencias culturais. Así, o alumno ou alumna convertese en plurilingüe e desenvolve unha interculturalidade.

Referencias:
Comisión Europea, Marco común de referencias para las lenguas: aprendizaje, enseñanza, evaluación (2002). Centro Virtual Cervantes. Disponible en: http://cvc.cervantes.es/ensenanza/biblioteca_ele/marco/cvc_mer.pdf

Objetivos educativos europeos y españoles: Estrategia de Educación y Formación 2020 (2013). Ministerio de Educación, Cultura y Deporte. Disponible en: http://www.mecd.gob.es/dctm/inee/indicadores%E2%80%90educativos/informeet20202013.pdf?documentId=0901e72b81732dc8